Birleşmiş Milletler Kadın Birimi, 4 Aralık’ta düzenlenen COP28 (İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi 28’inci Taraflar Konferansı) Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Günü’nde, ‘Feminist İklim Adaleti: Eylem İçin Bir Çerçeve’ raporunu tanıttı. Rapor, iklim değişikliğinin kadınları nasıl etkilediğine ve bu soruna feminist bir bakış açısıyla nasıl çözümler bulunabileceğine odaklanıyor.

Kadınlar risk altında

Yoksulluk ve Açlık Tahminleri: Rapor, 2050 yılına kadar iklim değişikliğinin, 158 milyon kadını ve 236 milyon kadını daha fazla açlığa sürükleyebileceğini öngörüyor. Bu da iklim krizinin kadınları yoksulluğa itmesi ve gıda güvenliğini tehdit etmesiyle ilgili ciddi endişeleri tetikliyor. Rapor, feminist iklim adaletinin dört temel ilkesini vurguluyor. Bunlar arasında, kadın hakları, emeği ve bilgisinin tanınması, ekonomik kaynakların yeniden dağıtılması, kadın sesinin temsil edilmesi ve iklim değişikliği nedeniyle oluşan eşitsizliklerin onarılması yer alıyor.

1. Kadın hakları, emek ve bilginin tanınması

Politika, kadınların ve diğer ayrımcılığa maruz kalan grupların haklarına öncelik vermeli çünkü bu, iklim etkilerine karşı dirençlerini zayıflatıyor. Kadınlar, erkeklere göre daha fazla ücretli olmayan bakım sorumlulukları üstlenir, erkeklere göre daha az ekonomik kaynağa sahiptir ve okuryazarlık ile teknoloji erişimi daha düşüktür. Bu eşitsizlikler, iklim değişikliği tarafından daha da kötüleştirilir. 

Bilimsel bilgiyle birlikte, karar alıcılar, kadınların, özellikle de yerli, kırsal ve genç kadınların sahip olduğu uzmanlığı tam anlamıyla tanımalıdır. Ancak bu bilgi tam olarak dikkate alındığında, etkili iklim adaptasyon politikaları geliştirilebilir ve uygulanabilir.

2. Ekonomik kaynakların yeniden dağıtılması

Kadınlar zaten ekonomilerde dezavantajlı olduğundan, ücret açıkları, işe eşit erişimdeki eşitsizlik, toprak, teknoloji ve eğitim gibi konularda cinsiyet eşitliğine öncelik vermek hayati önem taşır. Aksi takdirde, kadınların eşitsizliği daha da pekişecektir. İklim değişikliğini tersine çevirmek, kaynakları çıkarma ve çevreyi tahrip edici faaliyetlerden uzaklaştırmak, insanlara ve gezegene bakımı öncelikli olarak ele alan politikalara doğru kaydırmayı gerektirecektir.

Hükümetler, kadınların direncini desteklemek için en zengin insan ve şirketlere karşı ilerici vergilendirme yoluyla kaynak toplamalı ve sosyal refah programlarını finanse etmelidir. Örneğin, okul tabanlı gıda programları, kadın çiftçilerden beslenen küçük ölçekli, çevre dostu kadın çiftçilerden gelen besleyici gıdalarla, kadınların ücretli bakım işlerinin bazılarını hafifletmenin yanı sıra feminist iklim politikasını destekleyebilir.

3. Kadın sesinin temsil edilmesi

Kadın insan hakları savunucuları ve feminist gruplar, cinsiyet eşitliğinin her seviyede çevresel politika yapımına entegre edilmesini savunuyor ancak genellikle güçten dışlanıyorlar. Araştırmalar, kadınların parlamentolardaki temsilinin daha güçlü çevre politikaları ile ilişkilendirildiğini göstermektedir. Ancak küresel olarak kadınlar sadece yaklaşık olarak koltukların dörtte birine sahiptir. Kadınlar on yıllardır çevre aktivizminin öncüleri olmalarına rağmen, dünya genelinde kadınlar, ulusal düzeyde çevre bakanlarının yalnızca yüzde 15'ini oluşturuyor. Kadınların Birleşmiş Milletler COP iklim konferanslarına ulusal delegasyonlarda katılımı 2012'den 2022'ye kadar yüzde 30'dan yüzde 35'e çıkarken, aynı dönemde kadınlar tarafından yönetilen delegasyonların oranı yüzde 21'den yüzde 20'ye hafifçe düştü.

4. Eşitsizlikleri onarma ve tarihsel adaletsizlikleri giderme

İklim değişikliğiyle mücadele için finansal taahhütlerin, risk altındaki insanlara ve ülkelere odaklanması gerekir. Rapor, küresel kuzey ülkelerinin 1850'den bu yana dünya genelindeki fazla emisyonların yüzde 92'sinden sorumlu olduğunu ve bu durumun büyük bir iklim borcu yarattığını belirtiyor. Bu dengesizliği ele almak için, rapor zengin ülkeleri, iklim programlarını finanse etme taahhütlerini yerine getirmeye ve fonların en savunmasız ülkelere ve temel düzeyde kadın örgütlerine gitmesini sağlamaya çağırıyor. Şu anda iklim kalkınma yardımının sadece yüzde 3'ü cinsiyet eşitliğine öncelik veriyor. Kirliliğe neden olan şirketlerin gelecekteki zararları önlemek için vergilendirilmesi ve düzenlenmesi gerekiyor.

İklim konferanslarında ve iklim politikalarının tartışıldığı tüm alanlarda, liderler ve politika yapıcılar, çevresel zorluklara verdikleri yanıtlarda dünya kadınlarının ve kızlarının ihtiyaçlarını ve haklarını entegre etmelerini sağlamalı.

Kadınlar güçlendirilmeli

Rapor, kadınların iklim değişikliğiyle mücadelede etkili bir şekilde yer alabilmeleri için ekonomik, sosyal ve politik düzeyde güçlendirilmelerinin önemine vurgu yapıyor. Kadınların, özellikle de dezavantajlı gruplardan gelen kadınların, çözüm süreçlerine dahil edilmesi gerektiğini belirtiyor. Ayrıca, iklim değişikliğiyle mücadele finansmanının, en fazla risk altındaki ülkelere ve kadınlarına odaklanması gerektiğini savunuyor. Zengin ülkelerin, tarihsel emisyonlardan kaynaklanan iklim borçlarını yerine getirmeleri ve bu çerçevede finansman sağlamaları gerektiğine vurgu yapıyor.

Uzman yorumlarına göre, rapor lansmanının COP28'in ‘Finans Günü’ ile aynı güne denk gelmesi, finansmanın iklim eylemindeki kritik rolünü vurguluyor. Ayrıca kadın örgütlerinin önemli finansman eksiklikleriyle karşı karşıya olduğuna dikkat çekiliyor ve bu durumun değişmesi gerektiği vurgulanıyor.